Połączenie MES z systemami biznesowymi, a takim jest ERP, sprawia, że proces produkcyjny stymulowany jest danymi, które mogą skutecznie pomagać w wykonywaniu poszczególnych operacji, jak również mogą inicjować pożądane procesy. Efekt w obu przypadkach może być podobny, poprzez wykorzystanie technologii informatycznych można zwiększyć efektywność firmy, jak również poprawić jakość produkcji.

Zainteresowanie rośnie

Daniel Duda, Dyrektor Pionu Systemów ERP, OPTeam, zwraca uwagę na to, jak warunki, w których w ostatnich latach przychodzi działać firmom (pandemia; wojna na Ukrainie), wpływają na polski rynek i funkcjonujące na nim firmy produkcyjne. – Przedsiębiorcy, działający w zmiennych i obarczonych kryzysem warunkach, zostali zmuszeni do szybkiej modyfikacji swoich planów oraz dostosowania się do nowych realiów, aby przetrwać i realizować swoje biznesy. Po raz kolejny mierząc się z nowymi wyzwaniami, firmy – w tym produkcyjne – postawiły na dalszą optymalizację procesów, od zarządczych, poprzez strategiczne, aż po technologiczne i związane z wytwarzaniem – mówi D. Duda i zaznacza, że ponownie sięgnięto po wsparcie informatyczne oraz technologie, których zastosowanie stało się już tak powszechne, że nikt nie wyobraża sobie działania z pominięciem nowoczesnych narzędzi. – Ci, którzy posiadali już tego typu rozwiązania, szybciej i łatwiej zareagowali na nową rzeczywistość. Ci, którzy dostrzegli braki w zakresie takich narzędzi, często podejmowali lub obecnie nadal podejmują decyzję o ich zaimplementowaniu – dodaje D. Duda.

Lean wymaga

Koncepcja Lean Management to nic innego, jak redukcja marnotrawstwa i dążenie do osiągnięcia jak największej produktywności poprzez doskonalenie w zakresie organizacyjnym i procesowym, odpowiednio do zmieniających się warunków rynkowych. Pojęcie to przypomina D. Duda (OPTeam), zaznaczając, że jako metodologia zarządzania stanowi zestaw praktycznych zasad postępowania, których nieodzownym uzupełnieniem są obecnie rozwiązania informatyczne jak choćby system klasy ERP czy MES. – ERP, obejmujący zakresem funkcjonalnym całe przedsiębiorstwo, jest miejscem gromadzenia wszystkich informacji: z obszaru produkcji, jak również zamówień, magazynu czy finansów. Pozwala więc na poziomie strategicznym odpowiednio kierować działaniami skoncentrowanymi na optymalizacji efektywności procesów wytwarzania. Z kolei MES jako narzędzie monitorujące procesy wytwarzania na bieżąco dostarcza dane z linii produkcyjnych, które pozwalają szybko reagować na wszelkie nieprawidłowości, identyfikować ich przyczyny i zapobiegać marnotrawstwu – wyjaśnia D. Duda.

Jacek Borkowski, Szef Działu Produkcji Systemów ERP, Asseco Business Solutions, wylicza konkretne obszary wspierane przez ERP na poziomie strategicznym. Chodzi o długoterminowe planowanie produkcji, zarządzanie kosztami i rentownością, koordynację dostaw surowców, planowanie zdolności produkcyjnych oraz kontrolę kooperacji z podwykonawcami. – Na poziomie operacyjnym MES wpływa na: monitorowanie realizacji produkcji w czasie rzeczywistym, optymalizację pracy maszyn i operatorów, zarządzanie jakością oraz eliminację defektów, bieżące rozliczanie produkcji i zużycia materiałowego – dodaje J. Borkowski, radząc jednocześnie, aby pamiętać, że nie zawsze szczupła produkcja oznacza maksymalizację korzyści. W przypadku procesów wymagających długotrwałego uzbrojenia maszyn ścisłe stosowanie zasady produkcji wyłącznie na podstawie bieżącego zapotrzebowania klienta może prowadzić do wzrostu kosztów przezbrojeń. Tu pojawia się zadanie dla ERP, jego funkcje planistyczne umożliwiają łączenie zleceń z różnych zamówień klientów, co pozwala zoptymalizować produkcję i ograniczyć liczbę przezbrojeń. – W przypadku produktów o niskiej rotacji bardziej opłacalne może okazać się oczekiwanie na zgromadzenie odpowiedniej liczby zamówień, zamiast uruchamiania produkcji od razu po otrzymaniu pojedynczego zlecenia. W tym zakresie kluczową rolę odgrywa ERP, ponieważ to on odpowiada za optymalne planowanie produkcji i uwzględnienie takich wyjątkowych sytuacji – tłumaczy J. Borkowski. Nasz rozmówca zaznacza, że to, czy inwestycje w informatyczne narzędzia dedykowane, w sytuacji posiadania systemu ERP, to poprawny kierunek zależy od skali i specyfiki produkcji. ERP jest fundamentem zarządzania przedsiębiorstwem, ale sam w sobie nie zastąpi systemu operacyjnego, który monitoruje procesy na poziomie hali produkcyjnej. – Jeśli firma posiada ERP, ale potrzebuje precyzyjniejszej kontroli nad wydajnością linii produkcyjnych, integracja z MES może być uzasadniona. Warto jednak pamiętać, że nowoczesne systemy ERP, takie jak Asseco ERP, oferują coraz bardziej zaawansowane moduły produkcyjne, które w wielu przypadkach eliminują konieczność wdrażania dodatkowego oprogramowania operacyjnego. Systemy ERP od Asseco posiadają wbudowany panel dotykowy dla produkcji, który umożliwia natychmiastowe rejestrowanie zdarzeń na hali produkcyjnej. Dzięki temu wszystkie kluczowe informacje są od razu widoczne w ERP, co pozwala na bieżącą analizę i szybkie reagowanie na zmiany. W zależności od potrzeb, rejestracja faktów może być uproszczona do podania ich przez operatora maszyny. Nie zawsze bowiem opłaca się automatyzacja tego procesu – analizuje J. Borkowski.

To, że integracja obu systemów wspiera szczupłą produkcję poprzez redukcję marnotrawstwa dzięki precyzyjnej kontroli zapasów i optymalizacji harmonogramów produkcji potwierdza Rafał Bruzda (Pre-sales engineer, RamBase). Zwiększa również jej elastyczność poprzez możliwość dynamicznego dostosowywania planów produkcyjnych do bieżących warunków. – Monitorowanie produkcji w czasie rzeczywistym pozwala na natychmiastową reakcję na błędy i poprawę jakości, a automatyzacja pozwala na lepsze wykorzystanie zasobów, dzięki optymalizacji pracy maszyn i ludzi. System RamBase, który łączy funkcjonalności ERP i MES, wspiera te założenia poprzez dostęp do danych w czasie rzeczywistym, wdrażanie zasad Just-in-Time, cyfryzację operacji i automatyzację kluczowych procesów. Wbudowane interfejsy API umożliwiają płynną integrację z systemami automatyki przemysłowej, co usprawnia wymianę danych między systemem zarządzania a urządzeniami produkcyjnymi – informuje R. Bruzda.

Siła integracji

Przedstawiciel firmy DSR podkreślał swego czasu na naszych łamach, że głównym celem integracji ERP z MES jest zautomatyzowanie wymiany informacji pomiędzy nimi. Zapewnia to spójność informacji w obu systemach, sprawiając tym samym, że aktualne dane o postępach realizacji produkcji są na bieżąco przekazywane do serca rozwiązania, jakim jest ERP.

ERP, obejmujący zakresem funkcjonalnym całe przedsiębiorstwo. Pozwala więc na poziomie strategicznym odpowiednio kierować działaniami skoncentrowanymi na optymalizacji efektywności procesów wytwarzania. Z kolei MES, jako narzędzie monitorujące procesy wytwarzania, na bieżąco dostarcza dane z linii produkcyjnych, które pozwalają szybko reagować na wszelkie nieprawidłowości, identyfikować ich przyczyny i zapobiegać marnotrawstwu.

J. Borkowski (Asseco Business Solutions) przypomina, że jednym z największych wyzwań w produkcji jest optymalizacja zapasów. Zbyt duże zapasy generują koszty, a zbyt małe – ryzyko przestojów. Zaznacza, że to dzięki integracji ERP i MES możliwe jest dynamiczne dostosowywanie poziomów magazynowych do rzeczywistych potrzeb produkcji. – Dla przykładu, jeśli MES wykrywa, że linia produkcyjna zużywa surowce szybciej, niż zakładano, ERP może na podstawie rzeczywistego zużycia automatycznie wygenerować odpowiednie dyspozycje przesunięć z magazynu surowców, a te fakty mogą być wykorzystane przy generowaniu zamówień do dostawcy. To oznacza mniejsze ryzyko nadmiernego gromadzenia surowców i materiałów potrzebnych do realizacji produkcji i jednocześnie wpływa pozytywnie na utrzymanie jej ciągłości – mówi J. Borkowski i dodaje, że zwiększona elastyczność wynika z możliwości szybkiego reagowania na zmiany w zamówieniach klientów. Dzięki integracji system ERP może dynamicznie modyfikować harmonogram produkcji, a MES nadzoruje wykonanie zmodyfikowanego planu. – Efektywność produkcji wzrasta, ponieważ dane z MES pozwalają ERP na precyzyjne planowanie zasobów (np. kiedy warto przeprowadzić konserwację maszyn, aby nie zakłócać produkcji). Integracja z MES eliminuje ręczne raportowanie, redukując błędy ludzkie i zapewniając bieżące informacje o wydajności linii produkcyjnych, natomiast ERP analizuje dane z MES w kontekście kosztów, z dokładnością niemożliwą do osiągnięcia w przypadku manualnego rejestrowania zdarzeń na produkcji, co prowadzi do dokładniejszej analizy kosztów i ich wpływu na osiąganą marżę – podsumowuje.

R. Bruzda (RamBase) rekomenduje RamBase Cloud ERP, podkreślając, że wraz z integracją z MES oferuje zaawansowane narzędzia wspierające zarządzanie produkcją i optymalizację zapasów, w tym funkcje prognozowania popytu, które uwzględniają prognozy sprzedaży, dane historyczne oraz zamówienia klientów. – Analiza danych w czasie rzeczywistym pozwala na dokładne przewidywanie zapotrzebowania na materiały, dzięki czemu łatwiej unikać zarówno nadmiernych zapasów, jak i braków. Automatyzacja zamówień, oparta na rzeczywistym zużyciu materiałów oraz stanach magazynowych, pozwala zaś na szybsze uzupełnianie zapasów i minimalizację ryzyka opóźnień w produkcji. Ponadto integracja z dostawcami w ramach systemu umożliwia synchronizację zamówień i dostaw, co eliminuje przestoje wynikające z braku komponentów – tłumaczy R. Bruzda, podkreślając również, że RamBase, dzięki dynamicznemu zarządzaniu harmonogramem produkcji, pozwala również szybko dostosować plany produkcyjne do zmieniających się zamówień i dostępności surowców, zwiększając tym samym elastyczność produkcji. System na bieżąco monitoruje status zleceń produkcyjnych, co ułatwia szybką reakcję na ewentualne problemy związane z brakiem materiałów czy awarią maszyn. – W branżach, które oferują zróżnicowane produkty, niezwykle ważna jest również funkcjonalność konfigurowalnych BOM-ów (Bill of Materials), która ułatwia zarządzanie wariantowością produktów, dzięki czemu przedsiębiorstwa mogą dostosować produkcję do indywidualnych zamówień klientów – podsumowuje.

Warunki do spełnienia

D. Duda (OPTeam) nie ma wątpliwości, że aby wydobyć pełnię możliwości z integracji systemów, z punktu widzenia efektów Lean Production trzeba spełnić określone warunki. Zaznacza przy tym, że zastosowanie jednorodnych narzędzi jest często niewykonalne ze względu na zmieniające się i stale rosnące potrzeby, dlatego integracje stanowią niezbędny element, który należy właściwie określić i ocenić w trakcie podejmowania decyzji o wdrożeniu rozwiązań informatycznych. Często decydują one o sukcesie całego procesu implementacji, tak ważne jest zatem stosowanie właściwych, a przede wszystkim wspieranych i aktualizowanych narzędzi. – Obok systemów klasy ERP i systemów dziedzinowych, naszym klientom zapewniamy rozwiązanie OPTiSYNC, które pozwala łączyć aplikacje w celu wymiany i unifikacji danych pochodzących z różnych źródeł. Tak więc wydajność systemów będzie zależeć od efektywności ich współpracy, co wiąże się z eliminacją wąskich gardeł w zakresie wymiany informacji. Szybkość tej wymiany i jakość przekazywanych informacji pozwalają wydobyć potencjał używanych aplikacji, a w rezultacie wspomóc sprawne zarządzanie i minimalizować marnotrawstwo – dodaje D. Duda.

Również J. Borkowski (Asseco Business Solutions) zaznacza, jak olbrzymie znaczenie ma spójność danych – ERP i MES muszą się wymieniać informacjami w czasie rzeczywistym. Wśród kluczowych warunków wymienia: automatyczne przekazywanie zleceń produkcyjnych z ERP do MES, a także ich aktualizację w MES, szczególnie w przypadkach odwoływania zlecenia po stronie ERP; dwustronną wymianę informacji – MES informuje ERP o postępie produkcji i sygnalizuje zdarzenia na hali, a ERP reaguje, dostosowując harmonogram produkcji i aktualizując stany magazynowe; predykcyjną analizę danych – dzięki zbieraniu kluczowych parametrów zaistniałych w procesie produkcyjnym możliwe staje się zapobieganie awariom oraz pogorszeniu jakości produktów. Za szczególnie ważny aspekt nasz rozmówca uznaje gromadzenie informacji o czasie pracy maszyn i ilości wytworzonych wyrobów. W zależności od wybranego rozwiązania, liczniki te mogą być obsługiwane zarówno przez ERP, jak i MES. Wspomina też o optymalizacja zleceń produkcyjnych – automatyzacja łączenia zleceń o podobnym charakterze w celu ograniczenia kosztów przezbrojeń, których zwykle największymi składowymi są poświęcony czas oraz surowce i materiały potrzebne do uruchomienia produkcji. – Listę tę można rozwijać, uwzględniając coraz bardziej szczegółowe aspekty. Jednak już na tym etapie widać, że integracja ERP i MES jest kluczowa z punktu widzenia podnoszenia wartości dostarczanej klientom, doskonalenia procesu produkcyjnego oraz redukcji strat w procesie. Tylko wtedy firma może w pełni wykorzystać Lean Production – zero marnotrawstwa, maksymalna efektywność – konkluduje J. Borkowski.

Połączenie MES z systemami biznesowymi, a takim jest ERP, sprawia, że proces produkcyjny stymulowany jest danymi, które mogą skutecznie pomagać w wykonywaniu poszczególnych operacji, jak również mogą inicjować pożądane procesy.

Co do tego, że w wielu przypadkach dedykowane narzędzia informatyczne mogą być wartościowym dodatkiem do systemu ERP, zwłaszcza gdy przedsiębiorstwo ma unikalne wymagania, których standardowy system nie jest w stanie w pełni obsłużyć, nie ma również wątpliwości R. Bruzda (RamBase). Radzi jednak, by pamiętać, że integracja dodatkowych systemów wiąże się z ryzykiem oraz kosztami, szczególnie jeśli ERP nie oferuje gotowych interfejsów do integracji. – API (Application Programming Interface) to zestaw narzędzi umożliwiających komunikację pomiędzy różnymi systemami informatycznymi. Wiele dostępnych na rynku systemów ERP nie posiada predefiniowanych interfejsów API, co utrudnia integrację i generuje dodatkowe koszty związane z programowaniem oraz utrzymaniem. RamBase umożliwia automatyczną wymianę danych w czasie rzeczywistym pomiędzy ERP a innymi platformami, takimi jak systemy CAD/PDM, IoT, e-commerce czy automatyka przemysłowa. Dodatkowym atutem jest jego chmurowa architektura, która eliminuje konieczność angażowania silnych zespołów IT po stronie klienta. Większość integracji jest realizowana przez autoryzowanych partnerów RamBase lub bezpośrednio przez oddziały R&D producenta, co gwarantuje wysoką jakość i bezpieczeństwo wdrożeń – zapewnia R. Bruzda.

Kiedy wydatek się zwróci?

R. Bruzda wspomina o kosztach integracji systemów, które mogą obejmować licencje, subskrypcje, programowanie, utrzymanie oraz szkolenia. W tradycyjnych rozwiązaniach ERP te wydatki bywają nieprzewidywalne i zmienne, co utrudnia długoterminowe planowanie budżetu. Rozwiązanie chmurowe, eliminuje wiele z tych kosztów. – Oszacowanie zwrotu z inwestycji (ROI) integracji systemów jest możliwe poprzez analizę oszczędności wynikających z automatyzacji procesów. RamBase umożliwia redukcję kosztów operacyjnych, skrócenie czasu realizacji zamówień oraz zmniejszenie liczby błędów, co przekłada się na wyższy poziom efektywności biznesowej. Automatyzacja pozwala firmom oszczędzać cenny czas pracowników, a co za tym idzie – redukować koszty pracy. Przykładowo, jeśli firma oszczędza 500 godzin pracy rocznie, a koszt jednej godziny wynosi 50 zł, to roczna oszczędność wynosi 25 000 zł. Przy kosztach wdrożenia na poziomie 50 000 zł, ROI w pierwszym roku wynosi 50%, a po dwóch latach 100% – wylicza R. Bruzda.

J. Borkowski (Asseco) radzi, aby rozważając zwrot z inwestycji (ROI) w integrację ERP i MES, pamiętać nie tylko o wymiernych oszczędnościach, ale także o korzyściach wynikających z lepszego dostępu do informacji o przebiegu produkcji. Możliwość monitorowania w czasie rzeczywistym, na jakim etapie znajduje się realizacja produkcji, często stanowi kluczowy argument za wdrożeniem zintegrowanego z ERP systemu klasy MES. Są to aspekty trudne do bezpośredniego skalkulowania, jednak w praktyce mogą znacząco usprawnić zarządzanie i eliminować nieefektywności. – Pomijając te niemierzalne usprawnienia w procesie zarządzania, przedsiębiorstwa wdrażające integrację ERP-MES, zauważają zwrot z inwestycji zazwyczaj w okresie od 6 do 24 miesięcy. Czas ten wynika z optymalizacji procesów, lepszego wykorzystania zasobów i redukcji strat operacyjnych – dodaje.

Michał Jurczak

Ten i inne artykuły znajdziesz w czasopiśmie Kaizen – dostępnym w naszym sklepie